Το σπερμοδιαγραμμα είναι η πιο σημαντική εξέταση για να εκτιμηθεί η γονιμότητα ενός άνδρα. Μέσω αυτής ελέγχονται ποσοτικά χαρακτηριστικά του σπέρματος δηλαδή ο όγκος και ο αριθμός των σπερματοζωαρίων, ποιοτικά χαρακτηριστικά όπως η μορφολογία και η κινητικότητα των σπερματοζωαρίων και άλλα χαρακτηριστικά δηλαδή συγκολλήσεις σπερματοζωαρίων και παρουσία λευκών αιμοσφαιρίων.

Το φυσιολογικό σπέρμα αποτελείτε από εκκρίσεις που προέρχονται από:

* Τους αδένες του Cowper: 0,1-0,2ml

* Από τον προστάτη: 0,5ml

* Από τις σπερματοδόχους κύστες:1,5-2ml

* Από τους όρχεις, τις επιδιδυμίδες και τους αδένες του Littre.

Η πλειονότητα του σπέρματος προέρχεται από την περιφερική επιδιδυμίδα.

 

Ποια είναι η διαδικασία;

Για να γίνει το σπερμοδιαγραμμα, ο άνδρας συλλέγει με προσοχή όλη την ποσότητα του σπέρματος. Σπέρμα είναι το υγρό που εκκρίνεται από την ουρήθρα κατά την εκσπερμάτιση, και αποτελείται από τα σπερματοζωάρια και το σπερματικό υγρό. Οι πρώτες και οι τελευταίες σταγόνες έχουν ιδιαίτερη σημασία για την εξέταση, γιατί στις πρώτες περιέχεται ο μεγαλύτερος αριθμός των σπερματοζωαρίων και από τις τελευταίες μπορούμε να πάρουμε πληροφορίες για την οξύτητα κτλ.

Η λήψη του σπέρματος μπορεί να γίνει είτε στo εργαστήριο είτε στο σπίτι. Στη δεύτερη περίπτωση το δείγμα πρέπει να μεταφερθεί στο εργαστήριο μέσα σε είκοσι λεπτά.

Για να εκτιμηθεί με ακρίβεια η γονιμότητα ενός άνδρα, είναι καλό να εξεταστούν δύο δείγματα σπέρματος με απόσταση τριών τουλάχιστον εβδομάδων το ένα από το άλλο.

 

Σε ποιες περιπτώσεις γίνεται το σπερμοδιαγραμμα;

Ο γιατρός ζητά από έναν άνδρα να κάνει σπερμοδιαγραμμα όταν:

* Θέλει να διερευνήσει τη γονιμότητα ενός ζευγαριού.

* Ένα ζευγάρι αποφασίσει να κάνει παιδί με τεχνική υποβοηθούμενης κύησης.

* Έχουν προηγηθεί χειρουργικές επεμβάσεις ή αγωγές που θα μπορούσαν να βλάψουν τη λειτουργία των όρχεων

* Ένας άνδρας θέλει να συντηρήσει το σπέρμα του για μελλοντική χρήση.

 

Χρειάζεται ιδιαίτερη προετοιμασία πριν την εξέταση;

Για να έχουμε ακριβή αποτελέσματα από το σπερμοδιαγραμμα ο άνδρας θα πρέπει να μην έχει εκσπερματίσει τις δυο προηγούμενες μέρες, να μην είχε πυρετό τους τελευταίους μήνες και να μην έχει πάρει φάρμακα που μπορεί να επηρεάσουν το σπέρμα.

 

Ποιοι παράγοντες μπορεί να επηρεάσουν την ποιότητα του σπέρματος;

Η ποιότητα του σπέρματος μπορεί να επηρεαστεί από διάφορους παράγοντες. Μερικοί από αυτούς είναι:

* το κάπνισμα

* το αλκοόλ

* το αυξημένο σωματικό βάρος

* η ακτινοβολία του κινητού

* περιβαλλοντικοί παράγοντες

* τα στενά ρούχα

* διαβήτης

* ορμονικές διαταραχές κ.α.

 

Ποιοι είναι οι παράγοντες που μπορεί εξετάζονται στο σπερμοδιαγραμμα;

Η εξέταση θα μας δώσει αποτελέσματα για:

* Τη συγκέντρωση των σπερματοζωαρίων σε ένα ml δείγματος. Οι φυσιολογικές τιμές είναι περισσότερα από 15 εκατομμύρια σπερματοζωάρια ανά ml.

* Τον ολικό αριθμό των σπερματοζωαρίων στο δείγμα σπέρματος. Ο αριθμός θα πρέπει να είναι μεγαλύτερος από 39 εκατομμύρια.

* Την κινητικότητα των σπερματοζωαρίων. Επειδή η απόσταση που έχουν να διανύσουν μέχρι να φτάσουν στο ωάριο είναι μεγάλη, πρέπει τουλάχιστον το 40% των σπερματοζωαρίων να μπορεί να κινηθεί.

* Την ταχύτητα ή αλλιώς το βαθμό της κινητικότητας. Εκτός από την κινητικότητα των σπερματοζωαρίων σημασία έχει και ο τρόπος που κινούνται για να φτάσουν στη σάλπιγγα της γυναίκας. Όταν τουλάχιστον το 25% κινείται γρήγορα και σε ευθεία υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα να επιτευχθεί εγκυμοσύνη. Ο τρόπος της κίνησης βαθμολογείται από 4 που σημαίνει γρήγορη κίνηση, ως το 0 που δεν παρατηρείται καμία κίνηση.

* Τη μορφολογία των σπερματοζωαρίων, δηλαδή το σχήμα και το μέγεθός τους. Ένα καλοσχηματισμένο σπερματοζωάριο κινείται πιο εύκολα και γρήγορα. Τα κριτήρια είναι αρκετά αυστηρά και γι αυτό αρκεί το 4% των σπερματοζωαρίων να έχουν φυσιολογική μορφή.

* Τη ζωτικότητα των σπερματοζωαρίων. Σε φυσιολογικές τιμές το ποσοστό των ζωντανών σπερματοζωαρίων πρέπει να είναι μεγαλύτερο από το 58%.

 

Επιπλέον παράμετροι που εξετάζονται στο σπερμοδιαγραμμα είναι:

* H οξύτητα (pH): ≥7.2-7.9

* Τα λευκά αιμοσφαίρια: <1Χ106

 

Έτσι ως φυσιολογικό σπερμοδιάγραμμα, σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, θεωρείτε εκείνο με τις ακόλουθες παραμέτρους:

* Ρευστοποίηση: σε 5-20min. Η ρευστοποίηση επιτυγχάνεται από πρωτεάση που παράγεται από τον προστάτη και τις σπερματοδόχους κύστες.

* Όγκος: 1,5-5 ml.

* Αριθμός σπερματοζωαρίων /ml: 15.000.000/ml

* Συνολικός αριθμός σπερματοζωαρίων: ≥39.000.000/ml

* Κινητικότητα: >50%

* Προς τα πρόσω ζωηρή κινητικότητα: ≥ 25%

* Μορφολογία: ≥14% φυσιολογικά (σύμφωνα με τα αυστηρά κριτήρια Kruger).

* Ζωντανά σπερματοζωάρια: ≥ 50%

* pH: 7.05-7.90

* Συγκολλήσεις σε μικρό βαθμό

* WBC: < 1.000.000/ml

* Φρουκτόζη: 120-450 mg/ml.

 

Ποια τα πιθανά παθολογικά αποτελέσματα που μπορεί να προκύψουν από το σπερμοδιαγραμμα;

Αν το σπερμοδιάγραμμα είναι παθολογικό, τότε μπορεί να ανευρίσκεται μια από τις ακόλουθες καταστάσεις:

1. Απουσία ή μειωμένος όγκος εκσπερμάτισης.

Παρατηρείται στις ακόλουθες περιπτώσεις:

– Παλίνδρομη εκσπερμάτιση

– Απουσία σπερματοδόχων κύστεων

– Πλήρη ή μερική απόφραξη των εκσπερματιστικών πόρων.

 

2. Αζωοσπερμία

Παρατηρείται στα ακόλουθα:

– Σε κιρσοκήλη

– Σε απόφραξη σπερματικού πόρου

– Σε χρωμοσωμικές ανωμαλίες

– Σε ενδοκρινοπάθειες

– Σε γοναδοτοξίνες και

– Σε ιδιοπαθή αίτια.

Όταν ένας αζωοσπερμικός άνδρας έχει φυσιολογική FSH και φυσιολογικούς όρχεις, θα πρέπει να εκτελείτε βιοψία όρχεως.

Αν σε άνδρα με αζωοσπερμία η FSH και η LH είναι πολύ αυξημένες και η τεστοστερόνη είναι φυσιολογική ή μειωμένη, αυτό υποδηλώνει ορχική βλάβη.

Αν στον παραπάνω άνδρα και οι τρεις ορμόνες είναι μειωμένες, τότε αναφερόμαστε σε υπογοναδοτροπικό υπογοναδισμό.

 

3. Ολιγοσπερμία

Όταν ο αριθμός των σπερματοζωαρίων είναι μειωμένος. Αν είναι <5.000.000, τότε απαιτείται ορμονολογικός έλεγχος. Συχνότερο αίτιο είναι η κιρσοκήλη.

 

4. Ασθενοσπερμία

Όταν υπάρχει μειωμένη κινητικότητα. Εμφανίζεται σε:

– Κιρσοκήλη

– Λοίμωξη

– Παρατεταμένη αποχή από το σεξ

– Μερική απόφραξη

– Αντισπερμικά αντισώματα

– Ιδιοπάθεια.

 

5. Τερατοσπερμία

Ως τερατοσπερμία, ορίζεται η διαταραχή στη μορφολογία των σπερματοζωαρίων. Συχνότερο αίτιο είναι η κιρσοκήλη.

 

Το σπερμοδιαγραμμα είναι μία εξέταση που μπορεί να δείξει την ύπαρξη κάποιων προβλημάτων στο σπέρμα ενός άνδρα. Ανάλογα με τα αποτελέσματα προτείνεται και η αντίστοιχη θεραπεία ή ένας τρόπος υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.